เป้าหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา คือ นิพพาน

ทิม : สวัสดีครับ ร็อบ อาทิตย์นี้จะไปไหนครับ

ร็อบ : ไม่หรอกครับ ผมอย่างอ่านหนังสือธรระที่ยืมมาจากคุณ ให้จบเสียที

ทิม : งั้นหรือครับ คุณชอบหนังสือนั้นไหม

ร็อบ : ชอบครับ แต่บางเรื่องก็เข้าใจไม่ง่ายนักหรอกครับ โดยเฉพาะอย่างย่ิงเมื่อใช้คำศัพท์บาลี

ทิม : จริงครับ ไม่เฉพาะแต่คำศัพท์ภาษาโบราณเท่านั้นหรือกครับ พื้นฐานวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน ก็ทำให้เราไม่เข้าใจความหมายต่าง ๆ ในหนังสือธรรมะอีกด้วย

ร็อบ : ทิม ช่วยบอกผมหน่อยได้ไหมครับ ว่านิพพานคือ อะไร

ทิม : ศัพท์บาลีคำนี้ มีคำจำกัดความหลายอย่าง เช่น ความดับแห่งโลก โกรธ หลง ความดับแห่งอาสวะกิเลสและความทุกข์ ความดับแห่งมลทินทั้งปวง เป็นต้น

ร็อบ : มีความหมายเหมือนคำศัพท์ "nirvana" ในภาษาอังกฤษไหมครับ

ทิม : เหมือนครับ ผมจำได้ว่า ในพจนานุกรมภาษาอังกฤษให้ความหมายของ  "nirvana" ว่า "สภาวะแห่งสันติสุขอันไพบูลย์" ตามหลักของพระพุทธศาสนา เมื่อมลทินทั้งปวงของเราได้ดับสิ้นไป เราก็จะบรรลุสันติสุขอันไพบูลย์ นิพพานคือเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนา

ร็อบ : พระพุทธศาสนา มีเป้าหมายกี่อย่างครับ

ทิม : ตามพระธรรมคำสั่งสอนในพระพุทธศาสนานั้น เราอาจแบ่งเป้าหมายของพระพุทธศาสนาออกได้ 3 ระดับ

       ระดับต้น คือความสุขในปัจจุบันชาติ

       ระดับกลาง คือความสุขในสัมปรายภาพ

       ระดับสูงสุด คือ พระนิพพาน.....ความสุขอันเกษม

บุคคลที่บรรลุพระนิพพาน ย่อมหลุดพ้นจากสังโยชน์ (กิเลส) ที่ผูกรัดไว้ในวัฏสงสาร ดังนั้น เขาจึงเป็นอิสระจากความข้องเกี่ยวอยู่ด้วยวิสัยของโลก เช่นกัน การเกิด การตาย ความเศร้าโศรก ความชรา ความโกรธ ตัณหา(ความอยาก) และอวิชชา นิพพานเป็นสภาวะอันเกษมแห่งอิสรภาพอันไพบูลย์

ร็อบ : นิพพาน อยู่ที่ไหนครับ เอ้อ ซซ ผมหมายความว่า ผู้ที่บรรลุนิพพาน แล้วอยู่ที่ไหน

ทิม : ในพระไตรปิฎก กล่าวไว้ว่านิพพานมีอยู่ 2 ประเภท คือ "สอุปาทิเสสนิพพาน" และ "อนุปาทิเสสนิพพาน" 

บุคคลที่บรรลุนิพพานประเภทแรก เราเรียกว่า พระอรหันต์ ดังเช่นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อพระองค์ตรัสรู้แล้วและประกาศพระศาสนา รวมทั้งพระอรหันตสาวก ดังนั้น นิพพานประเภทนี้จึงมีชื่อเรียกว่า นิพพานอยู่ในโลกนี้ 

นิพพานประเภทที่สอง เรียกว่านิพพานที่ไม่มีเบญจขันธ์เหลือ เป็นสภาวะที่ดังทั้งกิเลสและเบญจขันธ์โดยสิ้นเชิง

ร็อบ : จิตยังเหลืออยู่ไหมครับ

ทิม : ครับ ผมคิดว่ายังเหลืออยู่

ร็อบ : อยู่ที่ไหนครับ

ทิม : เป็นโลกุตตระครับ อยู้พ้นออกไปจากภพสาม แต่พระพุทธศาสนามีวิธีที่เห็นได้ และพิสูจน์ได้

ร็อบ : ทำยังไงครับ

ทิม : โดยการภาวนาครับ

ภาพแทน

แหล่งภาพจาก มหาวิทยาลัยทั่วประเทศ

เรียบเรียงโดย อ.สุวณีย์ ศรีโสภา