วันขึ้นปีใหม่ไทย...วันสงกรานต์ 

ประเพณีที่แสดงความเคารพนบน้อมต่อผู้หลักผู้ใหญ่ บิดามารดา หรือผู้มีพระคุณ

เพื่อแสดงความกตัญญูกตเวที โดยผู้น้อยจะขอขมาลาโทษที่อาจเคยล่วงเกินผู้ใหญ่

พร้อมทั้งขอพรเพื่อเป็นสิริมงคลแก่ตนและครอบครัวตลอดไป ถือเป็นวันเริ่มต้นปีใหม่ที่งดงาม

ส่วนคำว่า "รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่" เป็นคำพูดของชาวไทยล้านนา

หรือชาวเหนือ "ดำหัว" หมายถึงการสระผม คือการไปรดน้ำขอขมาลาโทษต่อผู้ใหญ่ 

ซึ่งจะมีการอาบน้ำจริงๆ คืออาบทั้งตัวและดำหัวหรือสระผมด้วยน้ำส้มป่อยหรือมะกรูด

พ่อแม่จึงมักจูงลูกหลาน ไปรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ โดยเฉพาะผู้สูงอายุในหมู่บเาน

เป็นประเพณีที่สืบทอดมายาวนานในประเพณี " ปี๋ใหม่เมือง" 

จัดระหว่างวันที่ 13-15 เมษายนของทุกปี ส่วนใหญ่จะกระทำกันในวันสุดท้าย

ของวันสงกรานต์ เพียงวันเดียว เรียกว่าวันเถลิงศกนั่นเอง 

พิธีกรรมในการดำหัวในเทศกาลสงกรานต์ล้านนา มี 3 กรณี คือ

กรณีแรก ดำหัวตนเอง คือทำพิธีเสกน้ำส้มป่อยด้วยคำที่เป็นศิริมงคล                                                เช่น "สัพพทุกขา สัพพภยา สัพพะโรคาวินาสันตุ" แล้วใช้น้ำส้มป่อยลูบศีรษะ

กรณีที่สอง ดำหัวผู้น้อย เช่น ภรรยา บุตร หลาน อันเป็น พิธีกรรมต่อเนื่อง                                         จากกรณีแรก คือ ใช้น้ำส้มป่อยลูกศีรษะภรรยา บุตร หลาน หลังจากดำหัวตนเอง                         หรือการที่ตนเองรับน้ำส้มป่อย (ในกรณีที่สาม) มาลูบศีรษะตนเองเสร็จแล้ว                                  สลัดใส่ศีรษะ หรือลูบศีรษะผู้ที่มาดำหัวตนเอง

กรณีที่สาม ดำหัวผู้ใหญ่ เช่น บิดา มารดา ครูอาจารย์                                                                                 พระเถระ ผู้ทรงคุณวุฒิ เป็นต้น กรณีนี้อาจไปดำหัวด้วยตนเอง                                                             บางครั้งอาจพาญาติพี่น้องไปเป็นกลุ่ม หรือไปเป็นคณะ                                                                             โดยเฉพาะผู้ใหญ่ที่เป็นที่เคารพนับถือของชุมชน

 การดำหัวในกรณีที่สามนี้ ถือเป็นประเพณีที่สำคัญยิ่ง                                                                                  ถือได้ว่าเป็นประเพณีที่สามารถจรรโลงความสันติสุขให้กับสังคม ได้เป็นอย่างดี                            เพราะว่าในสังคมไทย ดำรงอยู่ด้วยความกตัญญู อ่อนน้อมต่อผู้ใหญ่                                                   คนไทยจึงเป็นชาติที่ได้รับการขนานนามว่า "สยามเมืองยิ้ม"                                                                    คือยิ้มให้กันด้วยความอ่อนน้อมจริงใจและเป็นผู้มีความกตัญญูรู้คุณ

เทคนิคการชวนลูกรดน้ำดำหัว

         1. ให้ลูกมีส่วนร่วม ในการเตรียมดอกไม้ น้ำหอม น้ำปรุง แล้วเมื่อทำซ้ำๆ ทุกปี ช่วงเวลาแบบนี้จะเป็นช่วงที่เด็กๆรอคอยและรู้สึกว่าตัวเองมีความสำคัญกับเรื่องนี้

         2. ทำให้ลูกเห็น เพราะต้องอธิบายให้ลูกเข้าใจก่อน ว่าการรดน้ำดำหัวนั้นคืออะไร และเราทำไปทำไม ถือเป็นการปูพื้นความรู้ขั้นต้นให้กับเด็ก แถมยังเป็นตัวอย่างที่ดีอีกด้วย

         3. ชี้ชวนให้ลูกทำ ขณะที่รดน้ำ แล้วบอกว่า “คุณแม่กำลังรดน้ำคุณตานะ เดี๋ยวคุณตาจะอวยพรให้แม่แข็งแรง อยู่กับลูกไปนานๆ ไงล่ะคะ” พอคุณแม่รดน้ำเสร็จแล้วก็ให้ลูกลองได้รดน้ำดำหัวบ้าง พร้อมกับคอยแนะนำอยู่ใกล้ๆ

        ข้อสำคัญที่สุดคือ...คุณพ่อคุณแม่ต้องเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับลูก หาเวลาไปพบปะญาติผู้ใหญ่บ่อยๆ และรดน้ำดำหัวอย่างสม่ำเสมอทุกปี เพื่อเป็นการเน้นย้ำว่าครอบครัวของเราให้ความสำคำกับประเพณีที่ดีงามแบบนี้มากแค่ไหน แล้วสิ่งเหล่านี้จะถูกปลูกฝังไปในตัวลูกโดยปริยาย

ดังนั้นอย่ารอช้า...ชัดชวนบุตรหลานไปกราบผู้ใหญ่เพื่อขอพรปีใหม่ไทย                                                 และรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่เพื่อขอพร