ใบไม้ที่ห่อหุ้มปลาเน่า   ย่อมต้องพลอยแปดเปื้อน   เหม็นเน่าไปด้วยฉันใด   

ผู้ที่คบคนพาล ก็ย่อมต้องพลอยเสียชื่อเสียง   ติคความเป็นพาล   เดือดร้อนเสียหายไปด้วยฉันนั้น  

คนพาล คือใคร ?

            คนพาล คือคนที่มีใจขุ่นมัวเป็นปกติ เป็นผลให้มีความเห็นผิด ยึดถือค่านิยมผิด ๆ และมีวินิจฉัยเสีย คือไม่รู้ว่าอะไรดี อะไรชั่ว อะไรควร อะไรไม่ควร เช่น บัณฑิตเห็นว่า “เหล้า” เป็นของไม่ดี ทำให้ขาดสติ นำความเสื่อมมาให้นานัปการ แต่คนพาลกลับเห็นว่า “เหล้า” เป็นของประเสริฐ เป็นเครื่องกระชับมิตร หรือบัณฑิตเห็นว่า “การเล่นไพ่”  เป็นอบายมุข เป็นปากทาง หรือเป็นสัญลักษณ์แห่งความฉิบหาย แต่คนพาลกลับเห็นว่า “การเล่นไพ่” เป็นสิ่งดีทำให้เพลิดเพลิน เป็นการฝึกสมองซ้อมวิชาคำนวณ ดังนี้เป็นต้น

พฤติกรรมที่เรียกว่า “ คบ “ คืออย่างไร ?

            คบ หมายถึงพฤติกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งดังต่อไปนี้ คือ

            - ร่วม เช่น ร่วมกิน ร่วมนอน ร่วมก่อการ ร่วมหุ้น ร่วมลงทุน

            -  รับ เช่น  รับเป็นเพื่อน รับเป็นภรรยาหรือสามี รับไว้ทำงาน รับฟังสิ่งที่คน พานพูดหรือเขียน

            - ให้ เช่น ให้ความไว้วางใจ ให้คำชมเชย ให้ยศ ให้ตำแหน่ง ให้หยิบยืม สิ่งของ ให้การสนับสนุน

            การไม่คบคนพาล คือการไม่ยอมมีพฤติกรรมสัมพันธ์ใด ๆ ดังกล่าว ข้างต้นกับคนพาล ถ้าเรายังคบคนพาลอยู่ ไม่ว่าจะในระดับไหนก็ตาม รีบถอนตัวเสียโดยด่วน อย่าประมาท รีบตัดไฟเสียแต่ต้นลม มิฉะนั้นจะพลาด ติดเชื้อพาลโดยไม่รู้ตัว กลายเป็นพาลตามไปด้วย

โบราณท่านให้คติเตือนไว้ว่า    ห่างสุนัขให้ห่างศอก    ห่างวอกให้ห่างวา   ห่างพาลาให้ห่างหมื่นโยชน์แสนโยชน์

โทษของการคบคนพาล

           ๑. ย่อมถูกชักนำไปในทางที่ผิด

            ๒. ย่อมเกิดความหายนะ การงานล้มเหลว

            ๓. ย่อมถูกมองในแง่ร้าย ไม่ได้รับความไว้วางใจจากบุคคลทั่วไป

            ๔. ย่อมอึดอัดใจ เพราะคนพาลแม้เราพูดดีๆ ด้วยก็โกรธ

            ๕. หมู่คณะย่อมแตกความสามัคคี เพราะการยุยงและไม่ยอมรับรู้ระเบียบวินัย

            ๖. ภัยอันตรายต่างๆ ย่อมไหลเข้ามาหาตัว

            ๗. เมื่อละโลกแล้ว ย่อมมีอบายภูมิเป็นที่ไป

                                                            ฯลฯ

                                          ปลาร้าพันห่อด้วย           ใบคา

                                 ใบก็เหม็นคาวปลา                   คละคลุ้ง

                                 คือคนหมู่ไปหา                     คบเพื่อน    พาลนา

                                ได้แต่รายร้ายฟุ้ง                    เฟื่องให้เสียพงศ์

                                                                                     (สุภาษิตโคลงโลกนิติ)

ประเภทของคนพาล

            คนพาลมี ๒ ประเภท ได้แก่

            ๑. พาลภายนอก คือคนพาลทั่วไป ซึ่งแม้จะร้ายกาจเพียงใด เราก็ยังมีทางหลีกเลี่ยงได้ แต่มีพาลอีกประเภทหนึ่งที่ร้ายยิ่งกว่า เพราะมักเกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัวและไม่มีทางหลีกเลี่ยงได้ คือพาลภายใน

            ๒. พาลภายใน คือตัวเราเองขณะที่คิดชั่ว พูดชั่ว ทำชั่ว เช่น หนีงาน บ้าง เที่ยวเกเร ไปยุ่งธุระคนอื่นโดยใช่เหตุบ้าง ชอบไปทำงานสายบ้าง คนอื่น  เตือนดีๆ ก็โกรธบ้าง  หลีกเลี่ยงวินัยบ้าง  พูดไม่ไพเราะบ้าง  ครั้งใดที่เราทำ  เช่นนี้  ครั้งนั้นเราเองนั่นแหละคือตัวพาล มีเชื้อพาลอยู่ภายใน ต้องรีบแก้ไข

หลักปฏิบัติในชีวิตประจำวัน เพื่อให้ห่างไกลคนพาล

            ๑. หมั่นห้ามใจตนเองจากความชั่วแม้เพียงเล็กน้อย ก่อนที่มันจะลุกลามต่อไป เช่น การนอนตื่นสาย ทิ้งขยะไม่เป็นที่เป็นทาง หรือปล่อยให้ที่อยู่อาศัยรกรุงรังไม่มั่นทำความสะอาด

            ๒. อย่าตามนึกถึงความชั่ว ความผิดพลาดในอดีต ทั้งของตนเองและผู้อื่น ผ่านไปแล้วก็ให้แล้วกันไป ถือเป็นบทเรียนที่จะไม่ยอมทำซ้ำอีก แล้วตั้งใจทำความดีใหม่ให้เติมที่

            ๓. ตั้งใจให้ทาน รักษาศีล เจริญสมาธิภาวนาอย่างสม่ำเสมอ

           ๔. หลีกเลี่ยงการอ่าน การฟัง การพูด เรื่องเกี่ยวกับคนพาล จะได้ไม่สะสมความคิดเกี่ยวกับพาลไว้ในใจ พยายามสะสมแต่ความคิดที่ดีงามโดย  การอ่าน การฟัง การพูด แต่สิ่งที่ดีงาม เช่น อ่านหนังสือธรรมะ ฟังเทศน์ สนทนาธรรม  พูดถึงคนที่ทำคุณความดี ฯลฯ

           ๕. ถ้าจำเป็นต้องอยู่ใกล้คนพาลอย่างไม่มีทางหลีกเลี่ยงได้ เช่น ทำงานในที่เดียวกัน เป็นญาติพี่น้องกัน ในกรณีเช่นนี้เราต้องระลึกอยู่เสมอว่า เรากำลังอยู่ใกล้สิ่งที่เป็นอันตราย เหมือนอยู่ใกล้คนเป็นโรคติดต่อ ต้องระวังตัว  คือระวังความเป็นพาลของเขาจะมาติดเราเข้า ต้องหมั่นทำทาน รักษาศีล ทำสมาธิ เพื่อให้ใจผ่องใสอยู่เสมอ

            เราต้องระลึกเสมอว่า  หน้าที่อันยิ่งใหญ่และสำคัญที่สุดในชีวิต ไม่มีอะไรยิ่งไปกว่าการปราบพาลภายในตัวเราเอง

“ตลอดเวลาที่บาปยังไม่ให้ผล

คนพาลสำคัญบาปเหมือนน้ำผึ้ง

บาปให้ผลเมื่อใด  คนพาลย่อมเข้าถึงทุกข์เมื่อนั้น”

                                                                                                    ขุ. ธ. ๒๕/๑๕/๒๔

อ่านเพิ่มเติมได้ที่ http://www.kalyanamitra.org/th/mngkhlchiwit38_list.php